Wat is bestuiving eigenlijk precies en waarom zijn bijen van cruciaal belang voor mens en natuur?
Afgelopen week nog een appeltje gegeten? Grote kans dat deze er niet was geweest zonder de bij.
Nu de lente begint, zullen we allemaal weer vaker een pluizige zwart-gele vriend voorbij zien vliegen. Wanneer je een bij een bloemetje in ziet kruipen, heb je echter niet gelijk door waarom dit prehistorische insect zo enorm belangrijk is. De eerste bijen leefde namelijk al minstens 65 miljoen jaar geleden, en spelen sindsdien een vitale rol in het bestuiven van bloemen.
Ondanks de erkenning dat bijen cruciaal zijn voor voedselproductie en voedselveiligheid, leiden bijvoorbeeld urbanisatie en het bredere gebruik van pesticiden tot een wereldwijde afname van bijenpopulaties.
Daarom is het juist nu heel belangrijk dat we manieren verzinnen waarop we de bij alsnog een eerlijke kans kunnen geven in ons ecosysteem. In dit artikel(tje) beginnen we eerst maar eens met uitleggen hoe bestuiving werkt, en waarom bijen zo belangrijk zijn in dit proces.
Wat is bestuiving?
Ook planten kunnen een mannelijk of vrouwelijk geslachtsorgaan hebben. Het mannelijke geslachtsorgaan van een plant wordt een meeldraad genoemd en het vrouwelijke geslachtsorgaan van een plant wordt een stamper genoemd. Om te kunnen voortplanten, hebben planten met een vrouwelijk geslachtsorgaan stuifmeelkorrels uit een meeldraad nodig. Wanneer dit niet gebeurd, lukt het de meeste planten niet om een vrucht te produceren. Hierdoor is in totaal zo’n 35% van de wereldwijde voedselproductie afhankelijk van bestuiving.
Hoe bestuift een bij?
Terugkomend bij het begin van dit verhaal, zal je bijen ongetwijfeld vaak een bloem in zien hebben kruipen. Dit doen veel bijen de hele dag door. Het doel van deze tripjes is het verzamelen van nectar, waar later honing van gemaakt wordt. Stuifmeel, daarentegen, wordt soms expres, en soms per ongeluk meegenomen. Zo wordt stuifmeel soms actief meegenomen als aanvulling op het nectar-dieet van bij-larven. Maar meestal verzameld het stuifmeel van een bloem zich in de pluizige achterpoten van een bij tijdens het verzamelen van nectar. In beide gevallen kunnen stuifmeelkorrels overgebracht worden tot andere bloemen, en dus tot bestuiving leiden.
Met dank aan de bij
Honingbijen worden vaak als belangrijkste bestuiver in de wereld beschouwd. Honingbijen bestuiven wereldwijd namelijk zo’n 110 gewassen die erg frequent gegeten worden. Zo kunnen we, met dank aan de bij, wanneer we maar willen genieten van chocola, meloen, avocado, en veel soorten noten. Dit zijn een paar voorbeelden van heerlijke producten, waarvan we er zonder super efficiënte bestuivers zoals de bij, al snel zo’n 90% minder zouden hebben. Andere prominente voorbeelden zijn: kiwi, pompoen, appel, blauwe bessen, perzik, sojabonen, koffiebonen, en zonnebloemolie.
Bijen zorgen er dus voor dat we kunnen genieten van heel veel lekkers, en mooie bloemen en planten. Moet je eens nagaan dat we het hier nog niet eens gehad hebben over honing… Als we ons inzetten voor de bij, helpen we dus niet alleen onze vriendelijke zoemer, maar ook onszelf en de natuur. Mooier wordt het niet.
